İşte Ümit Aktaş’ın kaleme aldığı o yazı
Anarşizmi onu karalamak için üretilen telaffuzla salt şiddet Kartal Escort ve hatta fesat hareketleri olarak gö ster enlere karşı en hoş yanıtı dindar anarşistlerin fikirlerinde ve yaşantılarında bulmak mümkün
Esasında gösterişten uzak durmaya çalışan bu şahsiyetler hiçbir tahakküme boyun eğmemeye Yakacık Escort ve insan vicdanının hiçbir güç tarafından baskı altına alınamayacağına dair o en yalın ve temel prensibe dayanırlar
İdealleri ise insanlığın kardeşçe ve barış içerisinde bir ortada yaşayabileceklerine dair o en Kadıköy Escort büyük umuttur
Dinî anarşizmin en değerli temsilcisi birebir vakitte büyük bir edebiyatçı olan Lev Tolstoy’dur 1828 1910
Zira o bir yandan devleti ve kurumsal dini kiliseyi şiddetle eleştirirken ve hatta reddederken öte yandan özgün Hıristiyanlığı fikrinin ve yaşantısının eksenine yerleştirir
Fransız Tolstoycu Lechartier anarşinin gerçek kurucusu İsa’ydı ve birinci anarşist toplum havarilerin toplumuydu 1 derken bu izleğe dikkat çekmektedir
Bazıları da birinci anarşist cemaat olarak Kudüs yakınlarında yaşayan ve İsa’yı da peygamber olarak kabul eden ancak onun ilahlığı kadar bakireden doğumunu da reddeden Yahudi bir cemaat olan Ebiyonitleri zikreder
Tolstoy da başka anarşistler üzere devleti ve mülkiyeti reddeder Olumladığı yaşama üslubu ise bir çeşit Hıristiyan toplumculuğudur
Tüm anarşistler içerisinde devlete en zalimce ataklar Tolstoy’dan gelmiştir Onun doğal gizemciliğinde Rousseau’nun tesiri görülmektedir Mesihçiliği ise direkt bir Hıristiyanlık davasıdır
Onun da temel kaynaklarından biri anarşist düşünür Proudhon’un da olduğu üzere İncil ve Hz İsa’nın çaba biçimidir
Tolstoy’un bir metot olarak savunduğu pasifizm sivil itaatsizlik ise Mahatma Gandi ve Martin Luther King’de 1929 1968 temsilcilerini bulmuştur
Gerçi King bu unsura Gandi’den daha sadıktır Çünkü Gandi şartsız bir pasifizmi reddederek silah kullanmaksızın direnmeye cevaz vermektedir
Gandi’nin bu stratejisiyle Hindistan’ın İngiliz sömürgesinden kurtulmasında anarşizm temel bir aksiyon ideolojisi hâline gelmiştir
Gandi’nin Aliya İzzetbegoviç’in tarifiyle doğrulukta sebat prensibi doğrultusunda İngilizlere karşı sürdürdüğü direniş uygulanan baskı ve zulme işlenen cinayetlere karşı Hindistan’ın bağımsızlığı ile sonuçlanmıştır
Özellikle Tolstoycu sivil itaatsizlik niyetine ve Hinduizm’in kan dökmemeyi temel alan prensiplerine dayanılarak sürdürülen bu direniş esnasında Gandi halkını yoksulca bir hayata ikna ederek İngiliz mallarından uzak tutmuştur
Gandi’nin uyguladığı bu dinî direnişin en kıymetli prensiplerinden birisi de semeresiz eylem yani sonuçlarını gözeten lakin bundan yararlanmayı düşünmeyen sözün tam anlamıyla Allah rızası için yapılan hareketlerdir
olayısıyla Tolstoy ve Thoreau üzere barışçı anarşistlerin izleğinde olan şiddet dışı direniş çabasını olumlu bir biçimde ortaya koyabilen en değerli isim Gandi’dir
Gandi’nin şiddet dışı direniş ideolojisinin öbür referansları ise Bhagavad Gita ve İsa’nın Dağdaki Vaaz’ıdır
Buradan yola çıkan zalimle ya da sömürücüyle işbirliği yapmama ve ona karşı direnme uğraşı Martin Luther King Nelson Mandela Dalai Lama Lech Walesa Abdülgaffar Han Cevdet Said üzere şahsiyetlere ve onların niyetleri kadar hareketlerine de ilham olmuştur
Nurettin Topçu da genel manada isyanı ve anarşizmi olumlayarak bunu insanı insan kılan ahlaki bir başlangıç noktası olarak görmekte şiddet temayülünü ve metodunu ise reddetmektedir
Onun savunduğu anarşizm şiddet dışı olan yıkıcı değil yapan bir anarşizmdir Bu ise sufilerin çaba sistemine benzemektedir
Zulme ve haksızlığa karşı direnmeyi temel alan Allah’a ulaşmayı dünyevi pahalara ve otoritelere itaatsizlikte gören bir isyan
Karanlığı aydınlatmak ve zulmü ortadan kaldırmak için yanan lakin yakmayan bir isyan
Topçu Gandi’nin verdiği çabayı de olumlamakta ve bunu Sokrates’in ve Hz Muhammed’in çabasına benzetmektedir
Bizim nazarımızda kendi içgüdülerine olduğu kadar işgalci yabancı barbarlığa karşı da başkaldıran Gandi bu noktada ferdin hür hareketini engelleyen güç ve kuvvetlere karşı savaşını yönetmiş olan Hz Muhammed’in ülküsüne hakikaten yaklaşmaktadır 2
Malcolm X Malik el Şahbaz de ABD’de verdiği ırk zıddı uğraşta pasifist manada bir şiddetsizliği temel almasa da son analizde silahlı şiddete dayanan bir çabayı de reddetmiştir Ölçüsü ise biraz farklıdır
Eğer yalnızca siyahlar şiddet kullanmayacaksa bu adil olmaz 3
Malcolm’un bu yaklaşımında ABD’deki kültürel atmosfer ve bu atmosfer içerisinde yer aldığı çaba çizgisinin Siyah Müslüman hareketinin bir tesiri olsa da son analizde o uğraşını yalnızca kelamın gücüne sivil itaatsizliğe ve protestolara dayanan bir temel üzerinde yürütmüştür
Aliya İzzetbegoviç’in de asıl fikri Bosna’nın bir gün ordudan arındırılmış bir ülke haline gelmesidir Nahda hareketi de Raşid Gannuşi Tunus’ta verdiği çabada iktidardan bile vazgeçerek barışçıl bir toplumsallığı öne almıştır
Said Nursi de bilhassa ikinci Said evresinde çabasını şiddeti dışlayan bir yaklaşımla sürdürmüştür
Suriyeli bir âlim olan Cevdet Said de daima silahlı çaba biçimlerinin hiçbirisini tasvip etmediğini ve bunun çağımız Müslümanı için abes bir davranış olduğunu savunmuştur
Ali Şeriati de duasında gibisi dileklerde bulunmakta
Allah’ım Bana hezimette çabalama ümitsizlikte sabretme yoldaşsız yürüme silahsız savaşma mükafatsız çalışma sessizlikte fedakârlık dünyaya talepkâr olmayan bir din isimsiz büyüklük gösterişsiz güzellik riyasız iman halkın kalabalığı ortasında yalnızlık nasip et
Jacques Ellul 1912 1994 ise Hıristiyan bir anarşist düşünürdür
Hıristiyanlığın köken olarak anarşist bir fikir olduğunu söyleyen Murray Bookchin 1921 2006 ve bir öteki Hıristiyan anarşist düşünür Vernard Eller 1927 2007 ‘den etkilenir Ellul anarşizmi temel olarak bir sosyalizm olarak görür Duygusal olarak değil ama entelektüel olarak bu duruma ulaştığını tabir eder Ellul’un Hıristiyanlık ve anarşizme yaklaşımı özetle şöyledir Şaşaa gösteriş resmi bildirge örgütlenmiş hiyerarşi İsa’nın kendisi katiyetle bunu yapmamıştır kurumsal otorite ki peygamberin bu türlü bir otoritesi katiyen yoktur yargı sistemi Tanrı’nın gerçek temsilcisinin bu türlü başvurulacak otoritesi asla yoktu ve bundan öteye G Landauer’e emsal formda bugün düşman merkezî devlet aygıtı değildir ancak onun omnipotent kadiri mutlak ve omnipresent her yer ve her vakitte olan yapısıdır 4
Özellikle çağdaş toplumun sınıflar ortasında yarattığı keskin ayrım ve uçurum klâsik toplumsal istikrarları yıkarak toplumun bir kesitinin çok bir lüks ve sefahat içerisinde yaşamasına karşı büyük bir kesitin ise açlık ve yoksulluk içerisinde kölelerden bile daha aşağı bir yaşamsal koşulların mecburiyetine ve çaresizliğine düşmesine neden olmuştur
Anarşist sırf zenginlere öfkelenmez zenginliğin kendisine de öfke duyar ve onun gözünde fakir kişi yoksulluğunun kurbanıysa varlıklı kişi de lüksün kurbanıdır 5
Ellul da örgütlü din kadar başka örgütlü gayretlere karşı eleştirel bir duruşu benimser Hatta bu nedenle demokratik ve çevreci hareketler kadar Güney Amerika’nın kurtuluş teolojisi ne de uzak durur
Zorunlu eğitimi de eleştirir ve birinci Hıristiyanlar üzere şiddetten uzak durmayı savunur münasebetiyle da devletle çatışmaya girmeyi de hakikat bulmaz
Ona nazaran Tanrı’nın kelamı bir din değildir ve en büyük ihanet onu bir din yapmaktır 6
Din yani kilise gibisi örgütsel bir yapı bir çeşit iktidar Ona nazaran Allah’ın varlığı özgürlüğümüzü sonlandırmaz ve o nedenle Allah’a inanmak anarşizme karşıt değildir
Çünkü İlah kendisini bizim seviyemize koyar bizimle konuşur bizi muhatap alır ve kendisini bizim özgürlüğümüz ve özgürleşmemiz için sonlandırır ki bu hususta Muhammed İkbal de onunla birebir fikirdedir
Özgürleşmek ise sorumsuz bir serbestiyet değil sorumlu bir insanileşmedir
Ona nazaran İsa’nın malı mülkü satıp her şeyimizi fakirlerle paylaşmamıza dair buyruğu mülkiyet zıddı bir istek olmayıp yalnızca paylaşımı öngören bir ahlâkın ortaya konulmasıdır
